Burun

Kronik rinosinüzit en az 12 hafta süren ve aşağıdaki belirtilerden en az iki tane olan bir durum anlamına gelir: 1. Burun tıkanıklığı, 2. Burun veya geniz akıntısı, 3. Yüz ağrısı, yüzde basınç, ya da "doluluk", 4. Koku duyusunda azalma. Akut rinosinüzit genellikle soğuk algınlığı nedeniyle meydana gelen sinüslerin geçici bir enfeksiyonudur. Kronik rinosinüzit, soğuk algınlığını takiben meydana gelen ve belirli bir tedavi yaklaşımı gerektiren daha kalıcı bir sorundur. Belirtileri daha düşük dereceli olduğundan hem hastalar hem de sağlık sağlayıcıları tarafından göz ardı edilebilir.

Kronik rinosinüzitin potansiyel tedavileri şunlardır: 1. Yaşam tarzı değişiklikleri; 2. Günlük tuzlu su ile burun yıkama; 3. Kortizon içeren burun spreyleri ve hapları; 4. Antibiyotikler; 5. Montelukast içeren ilaçlar.
Cerrahi; ilaç kullanımının alerji veya başka bir nedenden ötürü mümkün olmadığı veya ilaçlarla yeterince kontrol sağlanmayan hastalarda ve sinüs boşluklarını tıkayan mukus ve polipleri temizleyip sinüs açıklıklarını yeniden açmak için hekiminiz size cerrahi önerecektir. Ameliyatın yararlı olduğu durumlar şunlardır:

• Kronik rinosinüzit belirtileri yukarıda belirtilen tıbbi tedavilerle yeterli iyileşmediğinde,
• Nazal polipler mevcutken glikokortikoid (steroid) tedavisi ile poliplerin yeterince küçülmediği durumda,
• Alerjik fungal rinosinüzit olduğunda,
• Paranazal sinüs bilgisayarlı tomografide sinüslerin drenajını engelleyen yapıların olması,
• Sinüs drenajında zorluk veya burun tıkanıklığına neden olan ciddi septum deviasyonu olduğunda,

Burun septumu, burun boşluğunu ortadan ikiye bölen bir duvardır. Septumun ön kısmı kıkırdaktan, arka kısmı ise kemikten oluşmuştur. İdeal koşullarda septumun orta hatta bulunması, sağ ve sol burun boşluklarının da eşit genişlikte olması gerekir. Ancak çoğu kişide septum tam olarak orta hatta değildir, hafif eğrilikler vardır. Bu tür hafif eğrilikler herhangi bir şikâyete neden olmaz. Septumun tamamı veya bir parçasının belirgin eğri olup orta hattan kayması ve solunumu etkiler duruma gelmesi hastalık olarak tanımlanır.

Burun içi boru gibi bir boşluk olmayıp her iki tarafta üçer adet konka adı verilen etler de bulunur. Septumdaki eğrilikle birlikte konkalarda büyüme ve şişlik yani hipertrofi olursa burun tıkanıklığı daha belirgin hale gelir.

Çoğu burun kanaması, burun ön bölümünde bulunan kılcal bir damarın çatlaması nedeniyle tek taraflı olur. Kanamaların çoğunluğunu bu tip kanamalar oluşturur. Sıklıkla kuru iklimlerde veya kış aylarında kuru ve sıcak oda havası nedeniyle burun içini kaplayan mukozanın kuruması sonucunda oluşan kabuklanmalar ile olur. Bu bölgedeki damarlar oldukça ince ve yüzeyde olduklarından burun sümkürülmesi, çocuklarda burun ile oynama ve hatta ufak dokunuşla dahi kanayabilir. Bu tip kanamalar genellikle tek taraflı, bazen iki taraflı da olabilir.

Burun kanamasının beyinden geldiği inanışı: Burun kanamaları burun kökenlidir. Kafa içi, beyin ile burun arasında bir travma söz konusu değilse irtibat yoktur. Bu inanıştan dolayı birçok hasta nöroloji ve beyin cerrahisi uzmanlarına gereksiz bir şekilde başvurmaktadır.

Koku alma bozukluğuna yol açan nedenler arasında en sık olarak burun ve sinüs hastalıkları gelir. Allerjik rinit, nazal polipler, sinüzit, ileri derecede burun kemiği ve kıkırdağı eğrilikleri, burun travmaları, burun eti büyümeleri, çocuklarda geniz eti sık rastlanan burun kaynaklı koku alma bozukluğu nedenleridir. Bunun dışında üst solunum yolu viral enfeksiyonları ve kafa travmaları da en sık koku alma bozukluğu nedenleri arasındadır.

Koku alma bozukluklarının tedavisinde öncelikle kişinin mevcut koku alma bozukluğunu detaylı bir şekilde sorgulayarak işlemlerimize başlamalıyız. Koku alma bozukluğunun şiddeti, nasıl ortaya çıktığı, sürekli mi aralıklı mı olduğu, ne kadar süreden beri var olduğu gibi pek çok soru ile hastalığın nedeni hakkında bilgi edinilir. Bu ön hazırlık sonrası detaylı bir KBB muayenesi yapılır ve koku alanı endoskopisi gerçekleştirilir. Ayrıca Koku Eşik, Koku Ayırtetme, Koku Tanımlama ve Koku Hedonik Skala testleri yapılır. Gerekirse tomografi veya MR ile koku soğancığı incelenir. Sinirsel sorun olup olmadığı da olfaktometre ve fonksiyonel MR ile değerlendirilir.

Tedavi aşamasında 3 temel seçenek kullanılır: İlaç tedavisi, cerrahi tedavi ve rehabilitatif terapi. A vitamini koku alma bozukluğu tedavisinde sıklıkla kullanılır. Bunun dışında nedene yönelik diğer ilaçlar da uygulanır. İlaç tedavisinin sonuç vermediği durumlarda cerrahi ile koku alanı önündeki blokaj kaldırılır.

Burun estetiği ameliyatı esnasında burun içi ayrıntılı olarak değerlendirilir. Burun bölmesi kıkırdağı, burun dışını şekillendirmek için kullanıldığından eğrilikler gibi tıkanıklık yaratan sebepler giderilir. Ayrıca kronik sinüzit ve burun etlerinde büyüme gibi ek problemler de aynı seansta tedavi edilir.

Burun yüzün tam ortasında bulunur ve yüzün estetik görünümünün önemli bir parçasıdır. Burunla ilgili problemler kişiden kişiye farklıdır ve genellikle kişinin yüz yapısına özeldir. Bu nedenle ameliyat kişiye ve yüze özel tasarlanmalıdır.

Ameliyat sonrası yüzde morarma ve şişme her ameliyatın sonrasında az veya çok görülür. Ameliyat sonrası yaklaşık 48 saat boyunca aralıklı buz uygulaması yapılır, hasta başı dik pozisyonda yatmalıdır. Şişlik ve morluk genellikle 7–10. günde geçer. Uzun süre yakın temas sporlarından kaçınılmalı ve burun darbelerden korunmalıdır. Burun içi kabuklanma için tuzlu su solüsyonları ve nemlendirici spreyler önerilir. Yaz döneminde hastalar en az 3 ay güneşten korunmalıdır. Ameliyat sonrası 6 ay boyunca gözlük kullanmaktan sakınılmalıdır.

Burunla ilgili problemler kişiden kişiye çok farklıdır ve genellikle kişiye ve yüz yapısına özeldir. Her burun ve yüz yapısının farklı olmasından dolayı rinoplasti ameliyatı da kişiye ve yüze özel tasarlanmalıdır.

Ameliyat sonrası burun içine yerleştirilen tamponlar ortalama 2–7 gün arasında alınır. Yeniden şekillendiren burun şeklini desteklemesi için burun sırtına alüminyum plaka veya alçı uygulanır ve 1. hafta alınır. Açık teknikle yapılan ameliyatlarda burun ön kısıma atılan dikişler 7. günde alınır. Göz etrafına 24 saat boyunca buz uygulanır; şişlik ve morluk genellikle 1. hafta sonunda geçer.